Đặt vấn đề: Thoái hóa khớp (THK) gối là một bệnh lý mạn tính, là nguyên nhân gây tàn tật cho người cao tuổi đứng thứ hai sau bệnh tim mạch. Việc điều trị bằng Y học cổ truyền (YHCT) có hiệu quả cao, về lâu dài có tính an toàn và ít tác dụng phụ. Trong đó xông hơi thuốc là phương pháp đơn giản, dễ làm, đem lại hiệu quả nhanh chóng và có thể áp dụng rộng rãi trong cộng đồng. Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá hiệu quả điều trị bằng phương pháp điện châm và bài thuốc Tam tý thang kết hợp xông hơi thuốc y học cổ truyền trên bệnh nhân thoái hóa khớp gối nguyên phát.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Thử nghiệm lâm sàng có so sánh trước và sau điều trị, từ tháng 08/2019 đến tháng 05/2020, trên 58 người bệnh, được chẩn đoán THK gối nguyên phát theo tiêu chuẩn của Hội thấp khớp Hoa Kỳ (ACR), X-quang giai đoạn I, II theo Kellgren & Lawrencen, thuộc thể phong hàn thấp tý hoặc thể phong hàn thấp kèm can thận hư theo YHCT. Bệnh nhân được đánh giá lâm sàng, cận lâm sàng và thang điểm VAS, chỉ số Lequesne, chỉ số WOMAC, chỉ số gót-mông, tầm vận động khớp gối tại thời điểm bắt đầu nghiên cứu và sau 9 ngày (D9), 18 ngày (D18).

Kết quả: Điểm VAS trung bình giảm còn 1,60 ± 1,32 điểm (so với 6,26 ± 1,00 điểm tại D0, 3,98 ± 1,36 điểm tại D9), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Chỉ số Lequesne giảm rõ rệt tại thời điểm D18, D9 so với thời điểm D0, tại thời điểm D18 điểm trung bình Lequesne là 5,01 ± 2,10 (p < 0,05). Chỉ số WOMAC: sau 18 ngày điều trị, không có bệnh nhân rối loạn chức năng nặng và vừa. Bệnh nhân phân bố ở mức không rối loạn chức năng 53,45% và rối loạn chức năng nhẹ 46,55% (p < 0,05). Tầm vận động khớp gối sau điều trị tăng lên rõ rệt, tầm vận động khớp trung bình thời điểm D18 là 129,410 ± 6,470 (p < 0,05). Chỉ số gót- mông giảm xuống đáng kể: trước điều trị chỉ số gót - mông trung bình là 18,24 ± 6,07 (cm), còn sau điều trị là 8,95 ± 5,33 (cm). Có sự cải thiện về thần sắc, hình dáng lưỡi, mức độ dày mỏng của rêu lưỡi, triệu chứng tiểu đêm, đau mỏi lưng sau điều trị (p < 0,05). Kết quả điều trị chung: 53,45% tốt, 44,83% khá, 1,72% trung bình và không có mức kém (p < 0,05).

Kết luận: Phương pháp điện châm và bài thuốc Tam tý thang kết hợp xông hơi thuốc là phương pháp điều trị an toàn, có hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động rõ rệt trong điều trị THK gối nguyên phát

Background: Knee Osteoarthritis (OA) is a chronic disease, the second leading cause of disability for the elderly after cardiovascular disease. Treatment with traditional medicine is highly effective, has safety in the long run and has few side effects. Beside, herbal steaming is a simple, easy-to-implement treatment method that works quickly and can be widely applied in the community.

Objectves: To evaluate treatment effects of electro-acupuncture and San-bi-tang remedy combined with herbal steam in patients of primary knee osteoarthritis.

Subjects and Methods: Clinical trial with comparison before and after treatment, from August 2019 to May 2020, on 58 patients diagnosed with primary knee OA according to the standards of the American Society of Rheumatology (ACR), X -ray phase I, II according to Kellgren & Lawrence, Wind Cold Damp clinical forms or Wind Cold Damp together with Liver and kidney damage clinical forms according to traditional medicine. Patients were assessed clinically, subclinical, and VAS scale, Lequesne index, WOMAC index, heel-buttock index, Rank of Motion (ROM) at baseline and after 9 days (D9), 18 days (D18).

Results: Mean VAS score decreased to 1.60 ± 1.32 points (compared with 6.26 ± 1.00 points at D0; 3.98 ± 1.36 points at D9), the difference was statistically significant (p < 0.05). Lequesne index decreased significantly at the time D18, D9 compared with the time D0, at the time of D18 Lequesne average point was 5.01 ± 2.10 (p < 0.05). WOMAC index: After 18 days of treatment, there was no patient with severe or moderate dysfunction. Patients distributed at non-dysfunctional levels 53.45% and mild dysfunction 46.55% (p < 0.05). The range of movement of the knee joint after treatment increased significantly, the average range of movement of the joint at the time of D18 was 129.410 ± 6.470 (p < 0.05). The heel-buttock index decreased significantly: before treatment, the average heel-buttock index was 18.24 ± 6.07 (cm), and after treatment was 8.95 ± 5.33 (cm). There was an improvement in the color, tongue shape, thinness of tongue moss, nocturia symptoms, back pain after treatment (p < 0.05). Overall results: 53.45% good; 44.83% fair; 1.72% average and no poor level (p < 0.05).

Conclusion: The electro-acupuncture and San-bi-tang remedy combined with herbal steam in patients of primary knee osteoarthritis is a safe treatment, effectively reducing pain and improving motor function significantly.