Đặt vấn đề: Nam giới > 50 tuổi thường có các triệu chứng đường tiểu dưới và phần lớn đều do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (TTL). Tỷ lệ mắc bệnh tăng sinh lành tính TTL tăng lên theo tuổi. Bên cạnh bệnh lý lành tính TTL, tỉ lệ mắc ung thư TTL ngày càng tăng tại Việt Nam và đứng hàng thứ 7 theo ước tính của GLOBOCAN 2020. Việc nhận biết các đặc điểm về kháng nguyên đặc hiệu TTL sẽ giúp cho việc chẩn đoán, điều trị và theo dõi bệnh nhân có các bệnh lý TTL được hiệu quả và chính xác.

Đề tài nhằm mục tiêu nghiên cứu đặc điểm đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân tăng sinh lành tính TTL có triệu chứng đường tiểu dưới và khảo sát nồng độ của kháng nguyên đặc hiệu TTL và một số yếu tố liên quan.

Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả 90 bệnh nhân nam từ 50 tuổi trở lên, có triệu chứng đường tiểu dưới do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Ghi nhận các đặc điểm lâm sàng, siêu âm đo thể tích TTL, đo niệu dòng đồ, định lượng nồng độ PSA huyết thanh. Đánh giá sự tương quan giữa nồng độ tPSA với một số yếu tố như: tuổi, thể tích TTL.

Kết quả: Nhóm tuổi hay gặp nhất là 60 - 69 tuổi và 70 - 79 tuổi, bệnh nhân vào viện khi đã có rối loạn tiểu tiện ở mức độ trung bình đến nặng, điểm IPSS trung bình 19,0 ± 6,9; điểm QoL trung bình 3,5 ± 1,1. Các triệu chứng đường tiểu dưới thường gặp nhất là cảm giác tiểu không hết (86,7%), tia tiểu yếu (84,4%), tiểu gắng sức (81,1%), tiểu đêm (80,0%). Thể tích tuyến tiền liệt trung bình đo được qua siêu âm là 36,13 ± 10,86 ml. Thể tích cặn bàng quang trung bình là 96,0 ± 47,6 ml, Qmax trung bình là 12,7 ± 5,3 ml/s, Qave trung bình là 5,6 ± 2,4 ml/s. Phần lớn bệnh nhân có PSA toàn phần < 4 ng/ml chiếm 73,3%.

Kết luận: Phần lớn bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt toàn phần < 4 ng/ml chiếm 73,3% chỉ có 3,3% bệnh nhân vượt qua mức > 10 ng/ml. Nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt toàn phần và tuổi của bệnh nhân không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê. Nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt toàn phần có liên quan với thể tích tuyến tiền liệt của bệnh nhân (p < 0,05).

Background: Men over 50 years old often have lower urinary tract symptoms and most of them are caused by benign prostatic hyperplasia (BPH). The incidence of benign prostatic hyperplasia increases with age. Besides benign prostate disease, the incidence of prostate cancer is increasing in Vietnam and ranks 7th according to GLOBOCAN 2020 estimates. Recognizing the characteristics of prostate-specific antigens will help in the diagnosis, treatment and monitoring of patients with prostatic pathologies are effective and accurate.

The study aims to study the clinical and subclinical characteristics of patients with benign prostatic hyperplasia with lower urinary tract symptoms and investigate the characteristics of the concentration of prostate-specific antigens and some related factors.

Subjects and methods: A descriptive cross-sectional study of 90 male patients aged 50 years and older with lower urinary tract symptoms due to benign prostatic hyperplasia. Record clinical features, ultrasound to measure prostatic volume, uroflowmetry, and serum PSA levels to be quantified. Evaluate the correlation between tPSA concentration with some factors such as: age, prostatic volume.

Results: The most common age groups were 60 - 69 years old and 70 - 79 years old, patients were admitted to the hospital when they had moderate to severe urinary disorders, the average IPSS score was 19.0 ± 6.9; average QoL score 3.5 ± 1.1. The most common lower urinary tract symptoms were feeling of incomplete urination (86.7%), weak urine stream (84.4%), urinary exertion (81.1%), nocturia (80.0%). The mean prostate volume measured by ultrasound was 36.13 ± 10.86 ml. The mean bladder residual volume was 96.0 ± 47.6 ml, the mean Qmax was 12.7 ± 5.3 ml/s, the mean Qave was 5.6 ± 2.4 ml/s. Most patients had total PSA < 4 ng/ml, accounting for 73.3%.

Conclusion: Most of the benign prostatic hyperplasia had total prostate-specific antigen < 4 ng/ml, accounting for 73.3%, only 3.3% of patients exceeded the level > 10 ng/ml. There was no statistically significant relationship between total prostate-specific antigen levels and patient age. Total prostate-specific antigen concentration was related to the patient’s prostate volume (p < 0.05).