Đặt vấn đề: Đau thần kinh tọa (ĐTKT) là một bệnh thường gặp trên lâm sàng. Tuy nhiên, việc phân loại các chứng trạng cũng như các thể lâm sàng theo Y học cổ truyền giữa các nguồn tài liệu chưa thực sự thống nhất. Trong khi đó chiến lược phát triển Y học cổ truyền khu vực Tây Thái Bình Dương 2011 - 2020, tổ chức Y tế Thế giới đề ra chiến lược xây dựng các quy định, tiêu chuẩn và thực hành Y học cổ truyền dựa trên bằng chứng. Do đó chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm góp phần xây dựng tiêu chuẩn hóa các chẩn đoán chứng trạng theo Y học cổ truyền.

Mục tiêu: Khảo sát tần suất xuất hiện các chứng trạng về lưỡi và mạch trên lâm sàng theo Y học cổ truyền và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tần suất xuất hiện các thể lâm sàng ở bệnh nhân Đau thần kinh tọa.

Phương pháp nghiên cứu: Chọn 132 bệnh nhân được chẩn đoán xác định là đau thần kinh tọa theo Y học hiện đại vào điều trị tại khoa Y học cổ truyền – Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Thừa Thiên Huế. Phương pháp nghiên cứu là mô tả cắt ngang.

Kết quả:
1. Về màu sắc chất lưỡi: 18,2% màu nhợt nhạt; về hình thể lưỡi: 8,4% lưỡi thon nhỏ, 37,2% lưỡi to bệu và 12,9% lưỡi có vết nứt; về rêu lưỡi: 77,3% màu trắng, 22,7% màu vàng; về độ ẩm của rêu lưỡi: 32,6% rêu nhuận, 25,9% rêu khô, 36,4% rêu ướt, 6,1% rêu nhầy dính, 52,3% rêu mỏng, 43,9% rêu dày và 3,8% mất rêu.
2. Về vị trí mạch: 23,5% mạch phù, 67,4% mạch trầm; về tần số mạch: 30,3% mạch trì; 50,0% mạch hoãn và 19,7% mạch sác.

Kết luận: Các chứng trạng có tỷ lệ cao như rêu lưỡi trắng, rêu lưỡi mỏng, rêu lưỡi dày, mạch hòa hoãn, mạch trầm. Một số chứng trạng khác ít gặp hơn như lưỡi màu xanh tím, lưỡi mất rêu, chất lưỡi đỏ. Có mối liên quan giữa các thể lâm sàng với tuổi, giới, thời gian mắc bệnh và tần số mạch (p<0,05).

Background: Sciatica is a common disease in clinical. However, the classification of symptoms and clinical forms of traditional medicine from different literature sources is not really the same. Meanwhile the strategic development of traditional medicine Western Pacific region 2011- 2020, the World Health Organization strategy proposed building regulations, standards and practices of traditional medicine based on evidence. Therefore, in this study we contribute to build standardization of diagnostic symptoms according to traditional medicine.

Objective: To survey the frequency of occurrence of the tongue and pulse symptoms clinical according to traditional medicine and find outseveral factors related to the occurrence of clinical presentation in patients with Sciatica.

Methods: We recruited 132 patients has been diagnosed with sciatica based on western medicine at the Traditional Medicine department of Hue Central Hospital and Thua Thien Hue Traditional Medicine Hospital. Research methodology is descriptive cross-sectional.

Results:
1. The symptoms of the tongue: About the tongue body color: 18.2% pale; 4.5% red and 1.5% bluish purple. About the tongue shape: 8.4% thin tongue; 37.2% enlarged tongue and 12.9%  fissured tongue. About the tongue fur: 77.3% white fur, 22.7% yellow fur; 32.6% moist fur; 25.0% dry fur; 36.4% wet fur; 6.1% sticky slimy fur; 52.3% thin fur, 43.9% thick fur and 3.8% exfoliated fur.
2. The symptoms of the pulse: 23.5% floating pulse;67.4% sunken pulse; 30.3% slow pulse, 50.0% moderate pulse and 19.7% rapid pulse.

Conclusion: Symptoms have high rate such as white fur, thin fur, sunken pulse, slow pulse. Symptoms have low rate such as  bluish purple, red tongue, exfoliated fur. There were significant relationships between clinical symtoms and age, sex, disease duration and pulse frequency (p <0.05).