Đặt vấn đề: Nghiên cứu gần đây cho thấy thiếu Vitamin D phổ biến ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 và Vitamin D có liên quan với các yếu tố bệnh sinh của bệnh đái tháo đường típ 2 trong đó có béo phì và kháng insulin. Mục đích của nghiên cứu này nhằm làm rõ mối liên quan giữa Vitamin D với béo bụng và kháng insulin ở bệnh nhân đái tháo đường thông qua chỉ số vòng bụng và chỉ số QUICKI.

Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 110 bệnh nhân đái tháo đường đang khám và điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế, bệnh nhân tham gia nghiên cứu được đo vòng bụng lấy máu tĩnh mạch đói, làm xét nghiệm 25 Oh vitamin D, đường máu đói, insulin máu đói, tính chỉ số QUICKI.

Kết quả: Tỷ lệ thiếu Vitamin D (defciency and insuffciency) béo bụng và kháng insulin lần lượt là 51,8%, 73,6% và 59,1%. Nồng độ trung bình của 25 OH Vitamin D (ng/ml) ở bệnh nhân béo bụng là 29,49±8,22 thấp hơn bệnh nhân không béo bụng là 33,98 ± 8,70 với p=0,014; chỉ số QUICKI ở bệnh nhân béo bụng và không béo bụng lần lượt là 0,31±0,03 và 0,33±0,04 với p=0,001; nồng độ 25 OH Vitamin D ở bệnh nhân kháng insulin là 29,16±8,12 và không kháng insulin là 32,85±8,76 với p=0,025; chỉ số vòng bụng (cm) ở 2 nhóm bệnh nhân kháng insulin và không kháng insulin lần lượt là 90,52±6,21 và 86,18±6,30 với p=0,001. Phân tích Chi-square cho thấy tỷ lệ thiếu Vitamin D (defciency and insuffciency) ở 2 nhóm bệnh nhân béo bụng và không béo bụng lần lượt là 60,5% và 27,6% với p=0,003; tỷ lệ này ở bệnh nhân có kháng insulin và không kháng insulin là 61,5% và 38,8% với p=0,020; tỷ lệ kháng insulin ở bệnh nhân béo bụng và không béo bụng lần lượt là 66,7% và 37,9%, p=0,009. Phân tích tương quan cho thấy nồng độ 25 OH Vitamin D tương quan tương quan thuận với chỉ số QUICKI với r= 0,253, p=0,008; vòng bụng tương quan nghịch với chỉ số Quicki với r=-0,321 và p=0,001; giữa 250 OH Vitamin D với vòng bụng chưa có mối tương quan có ý nghĩa thống kê.

Kết luận: Bệnh nhân đái tháo đường có kèm béo bụng hoặc kháng insulin có nồng độ 25 OH Vitamin D thấp hơn và tỷ lệ thiếu Vitamin D (defciency and insuffciency) cao hơn nhưng bệnh nhân còn lại, béo bụng có mối liên quan có ý nghĩa thống kê cao với kháng insulin. Có thể có mối liên quan lẫn nhau giữa 3 yếu tố Vitamin D, béo bụng và kháng insulin

Introduction: Recent studies show that Vitamin D deficiency/insufficiency is common in patients with type 2 diabetes, and Vitamin D is associated with pathogenic factors of type 2 diabetes, including obesity and insulin resistance. This study aims to clarify the relationship between Vitamin D and belly fat and insulin resistance in diabetic patients through their waist circumference (WC) and quantitative insulin sensitivity check index (QUICKI).

Methods: A descriptive cross-sectional study was carried out on 110 diabetic patients examined and treated at Hue Central Hospital and Hue University of Medicine and Pharmacy Hospital. These patients underwent waist circumference measurement, fasting venous blood sampling, 25-hydroxy vitamin D (25 Oh vitamin D) test, fasting plasma glucose test, fasting insulin test and QUICKI calculation.

Results: Percentage of participants with Vitamin D deficiency and insufficiency, belly fat and insulin resistance were 51.8%, 73.6% and 59.1%, respectively. Average concentration of 25 OH Vitamin D (ng/ml) in belly fat patients was 29.49±8.22, lower than in non-belly fat patients at 33.98±8.70 with p=0.014; Quicki in patients with and without belly fat were 0.31±0.03 and 0.33±0.04 respectively, with p=0.001; concentration of 25 OH Vitamin D in patients with insulin resistance was 29.16±8.12 and without insulin resistance was 32.85±8.76 with p=0.025; waist circumference (cm) in groups of patients with and without insulin resistance were 90.52±6.21 and 86.18±6.30 respectively, with p=0.001. The Chi-square test showed that percentage of Vitamin D deficiency and insufficiency in belly fat and non-belly fat groups were respectively 60.5% and 27.6% with p=0.003; this percentage in insulin resistance and non-insulin resistance groups were respectively 61.5% and 38.8% with p=0.020; insulin resistance rate in belly fat and non-belly fat groups were respectively 66.7% and 37.9% with p=0.009. The correlation analysis indicated that 25 OH Vitamin D concentration positively correlated with Quicki with r= 0.253, p=0.008; the waist circumference negatively correlated with Quicki, with r=-0.321 and p=0.001; there were no statistically significant correlation between 25 OH Vitamin D concentration and waist circumference.

Conclusions: The diabetic patients with belly fat or insulin resistance had lower 25 OH Vitamin D concentration and higher Vitamin D deficiency and insufficiency ratio, and belly fat had a high statistically significant correlation with insulin resistance. There might be intercorrelations among Vitamin D, belly fat and insulin resistance.