Mục tiêu: Phẫu thuật nội soi qua lỗ tự nhiên (NOTES) được xem là một biến thể quan trọng trong kỹ thuật xâm nhập tối thiểu (MIS). Phẫu thuật nội soi cắt đại trực tràng qua lỗ tự nhiên còn ít thực hiện trên thế giới. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá kết quả bước đầu của phẫu thuật nội soi cắt đoạn đại trực tràng hoàn toàn qua hậu môn và âm đạo trong điều trị ung thư đại trực tràng.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, theo dõi dọc trên 22 bệnh nhân (17 trực tràng và 4 đại tràng Sigma, 1 đại tràng trái), adenocarcinoma đại trực tràng, có T≤ T₃N₁M_0. Điều trị tại BVTW Huế từ 12/2013-12/2015. Phương pháp nghiên cứu: Tư thế bệnh nhân sản khoa, 2 chân dạng, gối gập 120⁰ và được đặt van lone-star tại hậu môn (K trực tràng) hoặc âm đạo (K đại tràng Sigma hoặc đại tràng trái), sau đó bơm hơi và phẫu tích vào khoang phẫu thuật cho đến phúc mạc, bóc tách mạc treo trực tràng (TME), thắt các mạch máu mạc treo tràng dưới, bệnh phẩm và đại tràng được kéo ra ngoài để cắt bỏ và thực hiện miệng nối qua âm đạo hoặc hậu môn (miệng nối bằng EEA stappler: 16, khâu nối tay: 6) đại – trực tràng hoặc đại tràng - ống hậu môn.

Kết quả: Có 4 bệnh nhân (3 trực tràng, 1 đại tràng Sigma) phải đặt thêm trocar để hỗ trợ phẫu thuật do các nguyên nhân như: bệnh nhân sau xạ trị, chảy máu, tổn thương niệu đạo, mất định hướng… một bệnh nhân (trực tràng) chuyển mổ mở do chảy máu trong mổ không thể cầm máu bằng phẫu thuật nội soi, một bệnh nhân chuyển qua phương pháp mổ nội soi cắt trước lấy bệnh phẩm qua lỗ tự nhiên. Thời gian mổ trung bình: 258 ± 40 (190 - 300) phút. Tất cả bệnh nhân được sử dụng giảm đau thông thường ngày đầu sau mổ, phục hồi nhu động ruột ngày thứ nhất: 16 bệnh nhân (TB 2 ngày, lâu nhất: 3 ngày). Thời gian nằm viện: 8 ± 2,6  (4 -14). Đánh giá chức năng cơ thắt theo Kirwan (giai đoạn I: 16).

Kết luận: Phẫu thuật nội soi cắt đại trực tràng kèm toàn bộ mạc treo (TME) hoàn toàn qua ngả hậu môn và âm đạo bước đầu cho thấy khả thi và an toàn tại BVTƯ Huế. Kỹ thuật cắt đại tràng qua âm đạo với các dụng cụ cải tiến có thể là kỹ thuật được thực hiện đầu tiên trên thế giới. Một nghiên cứu đa trung tâm và thời gian theo dõi dài hơn là cần thiết.

Objective: Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery (NOTES) is an important variation in minimally invasive surgery (MIS) nowaday. We would like to present the techniques and the results of the pure transanal and transvaginal laparoscopies (NOTES) in treatment of colorectal cancer.

Material and method: Prospective study at Hue Central Hospital, Vietnam. Patients: From December 2013 to December 2015, 22 cololorectal cancers (17 rectum, 4 sigmoid tumors and 1 descending colon), adenocarcinoma, T≤ T₃N₁M₀.

Methods:  The patients were placed in the lithotomy and Trendelenburg position, and the lone-star retractor was placed in anus (rectum cancer) or vagina (sigmoid cancer). Inflating of  surgical cavity with CO₂ and setting at 12 mmHg. Continuing dissection until go inside of the abdominal cavity (transanal technique), after that, the rectum was pushed into the abdominal cavity. The IMA, IMV were divided (TME included) in both techniques. After finishing dissection, specimens were pulled out through the anus or vagina to prepare anastomosis. The coloanal or colorectal anastomosis was performed by hand-sewn (6 cases) or by EEA staplers (16 cases).

Results: 3 patients needed one more 5 mm umbilical port in RLQ, 1 patient needed two 5mm trocars (post radiation hemorrhagy, urethral perforation,…). 1 patient converted to open and 1 patient converted to HYBRID-NOTES procedure. The operation time was 258 ± 40 (190 - 300). All patients required minimal analgesia. Bowel movement returned on the first day in 16 patients (average: 2 days, maximum: 3 days). The hospital stay was 8 ± 2,6 (4 -14 days). Kirwan clasification (sphinter function) is very good (stage I: 16).

Conclusions: Pure transanal and transvaginal laparoscopies in treatment of colorectal cancer are feasible and safe. It seems to be the first pure transvaginal laparoscopy (NOTES) for human in the world. However, a multicentric studies and long follow-up are necessary.